Historia biżuterii tak długa, jak historia ludzkości….

Biżuteria jest niewątpliwie towarem luksusowym i wydaje się, że spokojnie możemy się bez niej obejść, a jednak  historia biżuterii jest niemal tak długa, jak historia ludzkości. Czy nie uważacie, że to bardzo interesujące?

Potrzeba ozdabiania ciała nie jest oczywiście potrzebą podstawową, której zaspokojenie gwarantuje przetrwanie, a jednak jest na tyle silna, że pojawiła się prawdopodobnie u zarania dziejów współczesnego człowieka. Jeśli za biżuterię uznamy wszelkie ozdoby do włosów, szyi i kończyn, to już ludzie pierwotni mieszkający w jaskiniach ozdabiali swoje ciała prymitywną biżuterią:  naszyjnikami czy bransoletami wykonanymi z muszelek, kamyków,  skóry lub kłów zwierząt. Pierwsza zachowana biżuteria, licząca około 90 – 100 000 lat to przedziurawione muszelki odnalezione w jaskini Skhul w Izraelu oraz w Algierii. Trzy muszle podobnej wielkości pochodzą z tego samego gatunku mięczaków i mają takie same otwory wykonane ostrym narzędziem, mogły być zatem nawleczone razem na naszyjnik czy bransoletkę. 

W wielu prymitywnych kulturach do dzisiaj zachowały się obyczaje noszenia ozdób, które dla nas wydają się co najmniej dziwne, lub przerażające, a w danym środowisku uważane są za wyjątkowo piękne. Jednym z przykładów może być żyjące w Tajlandii plemię żyraf, w którym kobiety od najmłodszych lat zakładają na szyję specjalne obręcze mające na celu wydłużenie szyi. 

Biżuteria – w obecnym rozumieniu tego słowa - zaczęła powstawać wraz z rozwojem cywilizacji i opanowaniem metod przetwarzania metali. Wyroby ze srebra, złota, miedzi, żelaza czy ołowiu zaczęto wywarzać około 3500 lat p.n.e. Kolejne setki lat to systematyczne doskonalenie sztuki obróbki metali, dzięki czemu powstawały coraz piękniejsze ozdoby.  Mistrzostwo w tym względzie osiągnęli Egipcjanie, którzy dodatkowo nadali biżuterii rolę magiczną i religijną. Wielką popularnością cieszyły się amulety i talizmany, wierzono, że odganiają złe duchy i chronią przed nieprzychylnością losu.  

W starożytnej Grecji ozdoby wykonywano ze złota, srebra i brązu. Popularne były tam motywy zwierząt i roślin. Ponadto – co ciekawe - to właśnie Grecy jako pierwsi przecięli bransoletkę, aby jej końce - zdobione przeróżnymi motywami zwierzęcymi lub roślinnymi -  jedynie się stykały.

Oryginalną metodę wytwarzania biżuterii wynaleźli Fenicjanie, którzy zajmowali się transportem i handlem na Morzu Śródziemnym. Fenicjanie wyspecjalizowali się w produkcji biżuterii filigranowej i granulowanej. Filigran to technika polegająca na skręcaniu drobnych drucików, lutowaniu ich i następnie rozklepywaniu. W efekcie uzyskuje się ażurowe wzory o charakterystycznych ząbkowanych krawędziach. Natomiast granulowanie polegało na przyklejaniu do płaskiej powierzchni maleńkich złotych kuleczek tworzących wymyślne dwuwymiarowe wzory.

W starożytnym Rzymie do metali szlachetnych zaczęto dodawać drogocenne kamienie, głównie szmaragdy. Największą popularnością cieszyły się pierścienie i sygnety noszone przez mężczyzn, najznamienitsi nosili je na wszystkich palcach  Złoto mieli prawo nosić tylko senatorowie i dygnitarze, natomiast  zwykli obywatele nosili żelazo. Modne stały się też agrafy spinające tuniki oraz spinki do upinania koków.

W średniowieczu ogromną rolę odgrywały symbole religijne. Najczęściej spotykanym motywem w biżuterii tamtych czasów było motyw krzyża. Jako najdoskonalszy kruszec uznano złoto. Złote, bogato zdobione pierścienie były symbolem mądrości,  dostojeństwa i władzy , głównie władzy kościelnej.

W epoce renesansu nastąpił wielki rozkwit biżuterii,  pojawiły się wtedy  pierwsze wzorniki czyli katalogi zawierające ryciny najpopularniejszych modeli. Doprowadziło to do standaryzacji ozdób i wykonywaniu powtarzalnych egzemplarzy. Precjoza w dobie renesansu były kolorowe, spójne stylowo z malarstwem i rzeźbą tego okresu. Modne stały się komplety składające się z naszyjnika, bransoletki, kolczyków, broszki i pierścionka. Popularne stały się też medaliony i puklerze, w których umieszczano zdjęcie ukochanej osoby lub pukiel jej włosów. Pierścienie zyskały grawer w postaci dedykacji lub sentencji. 

W okresie renesansu niesłychanie popularna była biżuteria dla mężczyzn, którzy często mieli więcej biżuterii, niż kobiety. Najlepszym i chyba najbardziej rozpoznawalnym przykładem są obrazy Henryka VIII Tudora, który zawsze przystrojony był w bogato zdobione łańcuchy, medaliony i pierścienie.

W XVIII wieku (NARESZCIE!) biżuteria zaczęła być domeną kobiet. 

Przez wieki biżuteria pełniła wiele różnych funkcji:  była symbolem magii i wiary, informowała o statusie społecznym i majątkowym, o przynależności do konkretnej grupy społecznej lub kultury. Biżuteria była świadectwem bogactwa, sławy i oczywiście władzy.  

Wiek XIX zmienił oblicze biżuterii. Przestała ona mieć tak ogromną wartość materialną, klejnoty przestały świadczyć o przynależności klasowej czy o zamożności właściciela. Biżuteria zaczęła pełnić głównie funkcję dekoracyjną, stała się dodatkiem estetycznym o charakterze pamiątkowym czy sentymentalnym. Bransolety o delikatnym splocie, złote pierścionki z kolorowym oczkiem, wisiory z dedykacją to najczęstsze ozdoby. Popularne stają się broszki z kameą rzeźbioną reliefowo w masie perłowej lub koralu oraz przypinki z podobizną bohaterów narodowych.

Początek XX wieku rozpowszechnił platynę jako kruszec w wytwarzaniu biżuterii. Uznano, że jest materiałem idealnie komponującym się z diamentami i kamieniami kolorowymi. Dzięki wysokiej temperaturze topnienia, można ją było dowolnie kształtować, a jej srebrzysty kolor zachwycał elegancją i wytwornością.

Czasy bardziej współczesne to triumf biżuterii masowej, produkowanej na skalę przemysłową. Ponadto dzięki dynamicznemu rozwojowi rzemiosła i możliwościom technologicznym można było w tani sposób kopiować wzorce z materiałów dużo tańszych niż oryginały. Zamiast emalii użyto plastiku, kamienie szlachetne zastąpiło kolorowe szkło, a platynę czy złoto imitowały inne metale. Na charakter dzisiejszej biżuterii wpłynęły też techniki posrebrzania i pozłacania. Pojawiły się też urządzenia i technologie do produkcji hurtowej, dzięki czemu w czasie jednego procesu produkcyjnego powstaje kilkadziesiąt identycznych sztuk biżuterii.

XXI wiek to niewątpliwie tryumf biżuterii artystycznej i autorskiej. Wielki powrót do niepowtarzalnych egzemplarzy, pojedynczych wzorów i indywidualności. Po okresie masowej produkcji, do głosu znowu dochodzi rękodzieło. Biżuteria jest wytwarzana z wielu przeróżnych materiałów: kamieni, mosiądzu, metali szlachetnych, sznurków sutaszowych, żywicy, a także szkła, w tym szkła oczywiście szkła Murano 

Dzisiejsza biżuteria jest niesamowicie różnorodna, a zatem każda kobieta może znaleźć coś dla siebie. 

Biżuteria ze szkła Murano, którą oferujemy w naszym sklepie ma swoja własną, niesamowitą historię, o której możecie przeczytać w artykule Historia szkła Murano na naszym blogu. Zapraszamy do lektury :)